Có  nhiều liệu pháp tại ch�?được s�?dụng trong điều tr�?ngứa. Như đã đ�?cập trước đó, các loại kem dưỡng ẩm như ch�?phẩm chứa glycerol acetat, ure, petroleum, dầu khoáng, glyceryl stearat, cũng như sữa dưỡng da có th�?làm giảm ngứa do làm giảm khô da và phục hồi hàng rào bảo v�?t�?nhiên của da. Ngoài ra, các sản phẩm tạo cảm giác mát như ch�?phẩm dùng tại ch�?chứa menthol cũng có th�?hữu ích �?nồng đ�?thấp (< 5%). Kẽm oxit là một thành phần ph�?biến trong các ch�?phẩm dùng tại ch�? bao gồm sữa dưỡng calamine, được chứng minh có hiệu qu�?vừa phải trong điều tr�?viêm da. Camphor có th�?được dùng tại ch�? tạo cảm giác ấm cũng như là một thành phần có tác dụng gây tê. 

Capsaicin dùng tại ch�?làm giải phóng các neuropeptid như chất P t�?dây thần kinh cảm giác trên da. Điều này ban đầu s�?gây cảm giác nóng rát trên da và mất dần sau vài lần s�?dụng. Capsaicin có th�?lợi ích trong giảm đau do thần kinh, bao gồm đau lưng d�?cảm và ngứa vùng cơ cánh tay (cơ Brachioradialis), mặc dù cũng là một hướng nghiên cứu trong các bệnh ngứa da khác. 

Các thuốc corticosteroid dùng tại ch�?được ch�?định đ�?giảm ngứa do các bệnh viêm da như viêm da d�?ứng và bệnh vẩy nến. Thông qua giảm tình trạng viêm cục b�? các corticosteroid tại ch�?làm giảm mức đ�?ngứa. Do nguy cơ v�?tác dụng không mong muốn như teo da, giãn mạch, kh�?năng ức ch�?trục h�?đồi – tuyến yên, không nên s�?dụng steroid tại ch�?trong thời gian dài. Một s�?hướng dẫn khuyến cáo v�?thời gian s�?dụng trong vòng t�?1 đến 3 tuần. 

Những chất điều biến miễn dịch khác đã được nghiên cứu là những thuốc ức ch�?calcineurin dùng tại ch�? bao gồm tacrolimus và pimecrolimus. Mặc dù các thuốc này ch�?yếu được chứng minh là có hiệu qu�?trong điều tr�?ngứa do viêm da cơ địa, chúng cũng được s�?dụng cho viêm da tay kích ứng mạn tính, bệnh ghép chống ch�? bệnh lichen xơ hóa, ngứa cơ quan sinh dục và sẩn cục. Tacrolimus được bào ch�?dưới dạng thuốc m�?0,03% và 0,1%, pimecrolimus được bào ch�?dưới dạng kem 1% – c�?hai đều thường được s�?dụng hai lần một ngày. Tương t�?capsaicin, những thuốc này gây cảm giác nóng rát sau khi s�?dụng, điều này được cho là do chất P được giải phóng gây ra. 

Thuốc gây tê tại ch�? bao gồm pramoxin 1%, lidocain 5% và dạng phối hợp của lidocain 2,5%-prilocain 2,5% đã được chứng minh là có hiệu qu�?trong điều tr�?ngứa, bao gồm d�?liệu t�?một th�?nghiệm ngẫu nhiên �?những bệnh nhân trưởng thành chạy thận nhân tạo. Ngoài việc làm giảm ngứa liên quan đến bệnh thận mạn (CKD), những thuốc này cũng có th�?có hiệu qu�?trong điều tr�?ngứa sau bỏng, ngứa do bệnh lý thần kinh, ngứa trong hội chứng cận ung thư. Polidocanol là một chất diện hoạt anion có đặc tính gây tê tại ch�?và có th�?được s�?dụng đ�?điều tr�?ngứa trong viêm da cơ địa, viêm da tiếp xúc và bệnh vẩy nến. 

Các thuốc kháng histamin tại ch�?thường được kê đơn đ�?điều tr�?ngứa mặc dù nhiều bằng chứng còn chưa thống nhất. Doxepin, một TCA đối kháng mạnh với th�?th�?histamin 1 và 2 (H1 và H2), là thuốc dùng tại ch�?duy nhất có d�?liệu chứng minh tác dụng trong điều tr�?viêm da cơ địa dưới dạng kem bôi da. 

Liệu pháp toàn thân 

Thuốc kháng histamin 

Histamin gắn với một trong s�?bốn loại th�?th�? tuy nhiên, ch�?có các th�?th�?H1 và H2 được biểu hiện trong da. Ngứa được dẫn truyền trong da bởi dây thần kinh hướng tâm loại c và histamin kích thích những sợi loại c này dẫn đến cảm giác ngứa tại thần kinh trung ương. Có hai th�?h�?thuốc kháng histamin được s�?dụng đ�?điều tr�?ngứa. Thuốc kháng histamin th�?h�?1 liên kết với các th�?th�?histamin, muscarinic, alpha adrenergic và serotonin. Tuy nhiên, thuốc kháng histamin th�?h�?2 có lợi th�?hơn thuốc kháng histamin th�?h�?1 do s�?khác biệt v�?t�?l�?phân ly th�?th�?histamin, thời gian tác dụng và kh�?năng xâm nhập vào h�?thần kinh trung ương. S�?khác biệt này làm kéo dài thời gian tác dụng, giúp giảm s�?lần dùng thuốc và giảm đáng k�?các tác dụng không mong muốn như buồn ng�? Nên dùng thuốc kháng histamin th�?h�?1 như diphenhydramin hoặc hydroxyzin vào ban đêm do chúng có tác dụng gây buồn ng�? Thuốc kháng histamin được s�?dụng ph�?biến nhất đ�?điều tr�?ngứa do đáp ứng được các tiêu chí chung v�?tính an toàn, tính sẵn có và chi phí. Ngoài ra, các th�?nghiệm lớn mù đôi có đối chứng với placebo đã khẳng định rằng các thuốc kháng histamin có hiệu qu�?cao trong điều tr�?ngứa liên quan đến mày đay mạn tính và viêm da cơ địa.

Thuốc chống trầm cảm 

Thuốc chống trầm cảm đường uống có th�?điều tr�?ngứa do tác động lên các th�?th�?serotonin và histamin. Cách s�?dụng thuốc chống trầm cảm đường uống được khuyến cáo bởi Hướng dẫn Châu Âu v�?Ngứa mạn tính khi tình trạng ngứa mạn tính không đáp ứng với các phương pháp điều tr�?khác. Một tổng quan h�?thống ghi nhận 35 nghiên cứu đánh giá việc s�?dụng fluoxetin, fluvoxamin, paroxetin, sertralin, amitriptylin, nortriptylin, doxepin và mirtazapin trong điều tr�?ngứa mạn tính. Trong những bệnh nhân được điều tr�?bằng SSRI, bao gồm fluoxetin, fluvoxamin, paroxetin và sertralin, 15% đến 70,8% bệnh nhân gặp một hoặc nhiều tác dụng không mong muốn. Các tác dụng không mong muốn ph�?biến nhất bao gồm buồn ng�? chóng mặt, mệt mỏi và đau đầu. Ngoài ra, các triệu chứng trên tiêu hóa và tim mạch cũng đã được báo cáo. Trong s�?những bệnh nhân s�?dụng nhóm TCA bao gồm amitriptylin, nortriptylin và doxepin, 16,2% đến 56% gặp phải tác dụng buồn ng�? chóng mặt, buồn ng�?và kém tập trung. Những bệnh nhân s�?dụng mirtazapin gặp phải các triệu chứng trên thần kinh và tiêu hóa, cũng như buồn ng�?và lơ mơ. Các tác gi�?kết luận rằng bằng chứng mạnh nhất cho việc s�?dụng thuốc chống trầm cảm trong ngứa mạn tính là ngứa do CKD, �?mật và ung thư khi các liệu pháp thông thường không có hiệu qu�? 

Thuốc ch�?vận và đối kháng với opioid 

Các opioid là chất ch�?vận th�?th�?µ-opioid, được biết đến là có th�?gây ra tác dụng không mong muốn là ngứa, còn được gọi là ngứa do opioid (OIP). Do đó, OIP có th�?được điều tr�?hiệu qu�?bằng thuốc đối kháng µ-opioid như naloxon hoặc naltrexon. Naltrexon cũng đã được chứng minh cải thiện tình trạng ngứa trong �?mật, nhiễm độc máu, bỏng và viêm da cơ địa. Ngược lại với chất ch�?vận th�?th�?µ-opioid, chất ch�?vận κ-opioid có tác dụng giảm ngứa. Butorphanol, một chất ch�?vận κ-opioid, đã được đánh giá qua việc s�?dụng trên hàng loạt bệnh nhân ngứa mạn tính khó điều tr�?do viêm da hoặc bệnh toàn thân, được s�?dụng theo đường xịt mũi. Nalfurafin là một chất ch�?vận κ-opioid khác có d�?liệu lâm sàng đ�?chứng minh điều tr�?ngứa liên quan đến CKD; tuy nhiên, thuốc này hiện chưa được lưu hành tại Hoa K�? 

Thuốc an thần  

Gabapentin có cấu trúc tương t�?chất ức ch�?dẫn truyền thần kinh γ-aminobutyric acid (GABA), thường được s�?dụng trong điều tr�?ngứa do bệnh thần kinh, bao gồm ngứa vùng cơ cánh tay và đau lưng d�?cảm. Thuốc được cho là làm giảm s�?nhạy cảm dẫn truyền tín hiệu thần kinh, mặc dù cơ ch�?chưa rõ ràng. Gabapentin cũng cho thấy hiệu qu�?trong ngứa trong bệnh lý suy thận mạn thông qua một th�?nghiệm ngẫu nhiên. Pregabalin, một chất tương t�?GABA khác, cũng đã được đánh giá trong điều tr�?ngứa, đặc biệt là ngứa mạn tính và ngứa do nhiễm độc máu, và đã cho thấy có tác dụng giảm ngứa. Pregabalin có th�?là một lựa chọn thay th�?cho bệnh nhân không dung nạp gabapentin. 

Thuốc ức ch�?miễn dịch 

Bằng chứng lâm sàng v�?việc s�?dụng corticosteroid toàn thân đ�?điều tr�?ngứa còn hạn ch�? Tuy vậy, chúng được s�?dụng đ�?điều tr�?ngứa do viêm da hoặc bệnh toàn thân, ví d�?như viêm da cơ địa và có th�?được s�?dụng đ�?điều tr�?ngứa liên quan đến u lympho. Nói chung, không nên s�?dụng corticosteroid toàn thân quá 2 tuần vì nguy cơ xảy ra các tác dụng không mong muốn như ức ch�?tuyến thượng thận và hiện tượng bật lại (rebound). Thông thường, prednison (hoặc corticosteroid với mức liều tương đương) được s�?dụng với liều t�?30 mg đến 40 mg mỗi ngày, rất hiếm khi phải s�?dụng liều cao methylprednisolon đường tĩnh mạch sau đó giảm dần. Cuối cùng, các hướng dẫn khuyến cáo corticosteroid toàn thân được dành riêng cho một s�?trường hợp ngứa mức đ�?nặng, khó kiểm soát, chẳng hạn như ngứa liên quan đến u lympho.  

Thuốc ức ch�?miễn dịch đường uống, bao gồm ciclosporin, methotrexat, azathioprin và tacrolimus đã được s�?dụng trong điều tr�?ngứa. Ciclosporin, một chất ức ch�?calcineurin, được coi là một trong những lựa chọn điều tr�?chính cho viêm da cơ địa mức đ�?t�?vừa đến nặng mà không đáp ứng với các liệu pháp điều tr�?tại ch�?và thuốc kháng histamin đường uống. Hiệu qu�?của thuốc trong trường hợp này đã được chứng minh qua một s�?nghiên cứu tiến cứu. Hơn nữa, thuốc còn có th�?được s�?dụng đ�?điều tr�?ngứa liên quan đến mày đay mạn tính khó tr�?và bệnh lý thượng bì bọng nước loạn dưỡng (DEB). Việc s�?dụng ciclosporin có th�?b�?hạn ch�?do thuốc này gây ra một s�?tác dụng không mong muốn như độc tính trên thận, run cơ, d�?cảm, buồn nôn, tiêu chảy và rối loạn điện giải. Methotrexat là một chất ức ch�?chuyển hóa folat, có hiệu qu�?trong điều tr�?ngứa liên quan đến bệnh vẩy nến và viêm da cơ địa nặng, khó kiểm soát. Một th�?nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng đã cho thấy methotrexat và azathioprin cho hiệu qu�?tương t�?trong điều tr�?eczema nặng với 42% bệnh nhân có tình trạng bệnh được cải thiện. Các tác dụng không mong muốn thường gặp bao gồm rối loạn chức năng gan, các vấn đ�?trên tiêu hóa, bất thường v�?huyết học, nhiễm độc phổi, mệt mỏi và đau đầu. Azathioprin là một chất ức ch�?tổng hợp purin được ch�?định off-label đ�?điều tr�?viêm da cơ địa nặng. Việc s�?dụng thuốc này được chứng minh bởi các th�?nghiệm ngẫu nhiên tiến cứu. Cần cân nhắc khi s�?dụng azathioprin vì thuốc này b�?chuyển hóa bởi thiopurin methyltransferase (TPMT) nghĩa là có các mức đ�?hoạt động khác nhau theo các kiểu gen khác nhau. Do đó, nên đánh giá hoạt tính TMPT hoặc kiểu gen đ�?giảm thiểu nguy cơ suy tủy liên quan đến azathioprin. Các tác dụng không mong muốn khác của azathioprin bao gồm rối loạn tiêu hóa và rối loạn chức năng gan. 

Kết luận 

Ngứa là tình trạng thường gặp, có th�?gây khó chịu đáng k�?và làm giảm chất lượng cuộc sống bệnh nhân. Ngứa có th�?xảy ra do tình trạng toàn thân, tâm thần, thần kinh, cũng như hậu qu�?của việc s�?dụng thuốc. Phương pháp điều tr�?ngứa mạn tính bao gồm điều tr�?tại ch�?và toàn thân. Các thuốc điều tr�?tại ch�?có th�?bao gồm capsaicin, corticosteroid, thuốc giảm đau và thuốc kháng histamin. Điều tr�?toàn thân có th�?bao gồm thuốc kháng histamin, thuốc chống trầm cảm, opioid, thuốc an thần và thuốc ức ch�?miễn dịch. Dược sĩ có th�?đóng vai trò lớn trong việc xác định nguyên nhân ngứa thông qua xem xét k�?các loại thuốc bệnh nhân đang s�?dụng và h�?tr�?quản lý s�?dụng thuốc điều tr�?các trường hợp cấp và mạn tính.

Theo: canhgiacduoc.org.vn/

Nguồn: Nguồn: //www.uspharmacist.com/article/treating-medicationinduced-pruritus

]]> //12point.net/dieu-tri-ngua-do-thuoc/feed/ 0 12559 //12point.net/hsa-corticosteroid-tac-dung-tai-cho-va-nguy-co-ton-thuong-da-khi-ngung-thuoc/ //12point.net/hsa-corticosteroid-tac-dung-tai-cho-va-nguy-co-ton-thuong-da-khi-ngung-thuoc/#respond Wed, 01 Mar 2023 03:11:13 +0000 //12point.net/?p=12387

DS Võ Ngọc Minh Thư – K. Dược

Corticoid tác dụng tại ch�?(TCS) được s�?dụng đ�?làm giảm các triệu chứng viêm, ngứa trong nhiều bệnh lý da liễu, trong đó có eczema và vẩy nến. TCS được cấp phép s�?dụng �?nhiều nơi bao gồm betamethason, clobetasol, desonid, diflucortolon, fluocinolon, fluticason, hydrocortison, mometason và triamcinolon. Theo HSA, hiện nay đã phát hiện nhiều trường hợp trộn cortioid vào trong các m�?phẩm làm trắng da lan tràn trên th�?trường. 

Tổn thương da khi ngừng steroid tại ch�?(TSW)

Tổn thương da khi ngừng steroid tại ch�?(TSW) bao gồm nhiều triệu chứng kết hợp như l�?thuộc vào corticoid, hội chứng đ�?da, viêm da do steroid. Nhiều ý kiến cho rằng TSW phát sinh t�?việc l�?thuộc vào corticoid tại ch�? đặc biệt trong các trường hợp tăng liều, tăng tần suất s�?dụng cũng như s�?dụng trong thời gian dài. Các biểu hiện trên da s�?tr�?nên trầm trọng hơn khi ngừng corticoid tại ch�?và có th�?lan rộng với nhiều hình thái tổn thương khác nhau so với tình trạng da ban đầu.

Các tổng quan h�?thống đã đối chiếu và mô t�?các đặc điểm lâm sàng của TSW t�?các báo cáo ca, chuỗi ca và nghiên cứu mô t�?cắt ngang đã được công b�? TSW  ch�?yếu ảnh hưởng đến vùng mặt, b�?phận sinh dục, với các triệu chứng bao gồm ngứa, bỏng rát và châm chích. Thời gian s�?dụng TCS trong phần lớn các trường hợp được ghi nhận đều t�?6 tháng tr�?lên và thời gian khởi phát TSW trong khoảng vài ngày đến vài tháng sau khi ngừng s�?dụng TCS. Có hai biểu hiện lâm sàng khác biệt của TSW :

– Tình trạng ban đ�? phù n�? nóng rát xuất hiện thường xuyên hơn �?những bệnh nhân eczema/viêm da cơ địa .

– Tình trạng sẩn mụn xuất hiện �?những bệnh nhân s�?dụng TCS với mục đích làm đẹp (VD: các loại kem làm trắng da có trộn corticoid trên th�?trường)

Các nghiên cứu kết luận rằng TSW có kh�?năng là tác dụng không mong muốn của việc s�?dụng TCS thường xuyên, kéo dài và không phù hợp. Tuy nhiên,  bằng chứng thu nhận được (VD t�?các nghiên cứu quan sát) chưa có đ�?tin cậy cao và có th�?có nguy cơ sai lệch, cần có thêm các nghiên cứu được thiết k�?tốt hơn đ�?hiểu và xác định rõ vấn đ�?này.

Việc chẩn đoán xác định TSW vẫn là một thách thức do chưa có s�?đồng thuận v�?tiêu chuẩn chẩn đoán cho TSW, đồng thời TSW cũng có những đặc điểm chồng lấp với các bệnh lý khác, như viêm da d�?ứng do tiếp xúc và đợt bùng phát lại tình trạng viêm hoặc nhiễm khuẩn trên da đã có t�?trước). Thêm vào đó, việc chẩn đoán bằng các th�?thuật (VD: sinh thiết da) thường hạn ch�?trong việc phân biệt TSW và s�?bùng phát của các bệnh lý trên da sẵn có. Các cơ ch�?được đ�?xuất bao gồm giãn mạch do tăng nồng đ�?NO, rối loạn điều hòa các th�?cảm th�?(receptor) của glucorticoid và hiện tượng dung nạp thuốc nhanh (tachyphylaxis). Tuy nhiên, bằng chứng hiện tại còn nhiều hạn ch�?và chưa thực s�?thống nhất.

Đánh giá của cơ quan quản lý dược phẩm và các sản phẩm chăm sóc sức khỏe tại Anh (MHRA)

Năm 2021, MHRA đã thực hiện đánh giá các bằng chứng dựa trên y văn đã được công b�?cũng như các ca TSW có liên quan đến s�?dụng TCS trong phần lớn các ca bệnh được báo cáo. Cơ quan này đã ghi nhận bằng chứng  v�?TSW có liên quan đến s�?dụng TCS liên tục, không hợp lý trong thời gian dài ngày càng gia tăng. Mặc dù MHRA chưa ước tính được tỉnh l�?mắc TSW, tuy nhiên cơ quan này có th�?đưa ra đánh giá rằng s�?lượng báo cáo v�?các trường hợp b�?tổn thương da nghiêm trọng là rất hiếm khi xét đến s�?lượng bệnh nhân điều tr�?bằng TCS. Đánh giá này đã đi đến kết luận rằng TCS vẫn là một phương pháp điều tr�?an toàn và hiệu qu�?cho các rối loạn v�?da khi được s�?dụng đúng cách (liều tối thiểu có tác dụng, thời gian s�?dụng ngắn hoặc không liên tục trong thời gian kéo dài).

Thực trạng và tư vấn của HSA

Cho đến nay, HSA đã nhận được ba báo cáo v�?TSW, tất c�?đều có liên quan đến việc s�?dụng các sản phẩm bôi ngoài da có chứa TCS kéo dài (vài năm). HSA đã  đưa ra thông báo nhằm cảnh báo v�?việc mua và s�?dụng các m�?phẩm (có th�?trộn corticoid) trôi nổi trên th�?trường và nâng cao nhận thức v�?nguy cơ của TSW khi s�?dụng TCS kéo dài. HSA cũng đ�?cập đến vấn đ�?này trong bản tin cảnh giác dược  đ�?thông báo cho các nhân viên y t�?v�?những sản phẩm đó và cảnh giác với các triệu chứng của TSW có th�?xuất hiện �?những người   s�?dụng chúng. 

Các bác sĩ nên cân nhắc các thông tin trên khi kê đơn TCS cho bệnh nhân và xem xét nguy cơ TSW �?những bệnh nhân có tiền s�?s�?dụng TCS liên tục kéo dài khi có dấu hiệu lâm sàng. Khuyến khích các nhân viên y t�?báo cáo cho HSA v�?bất k�?trường hợp nào nghi ng�?TSW liên quan đến việc s�?dụng TCS.

Viết tắt

TCS: Corticoid tác dụng tại ch�?/span>

TSW: Tổn thương da khi ngừng steroid tại ch�?/span>

Hình ảnh một vài loại thuốc chứa corticoid tác dụng tại ch�?hiện có tại khoa Dược