BVĐKLA – Đối với những bệnh nhân mắc bệnh lý Cơ – Xương Khớp hay thoái hóa khớp gối, khớp háng nghiêm trọng, một trong những phương pháp được xem là hiện đại và mang lại hiệu quả điều trị tốt nhất cho bệnh nhân đó là phương pháp “THAY KHỚP NHÂN TẠO”

 Theo con số thống kê của Hội Cơ Xương khớp Việt Nam, những bệnh lý về cơ xương khớp tại Việt Nam đang đứng top 1 thế giới, những con số cụ thể càng cho thấy vấn đề này cần được quan tâm đặc biệt hơn, hơn 30% người trên 35 tuổi và khoảng 60% người trên 65 tuổi thường mắc những bệnh lý cơ xương khớp, một con số thống kê khác, với những bệnh nhân qua 5 năm sau khi phát bệnh, hơn 60% bệnh nhân sẽ bị mất chức năng lao động bình thường và 16% bệnh nhân gặp phải tình trạng khó khăn cũng như là mất chức năng đi lại, và những điều này cũng ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống và sinh hoạt của bệnh nhân. Một trong những nỗi ám ảnh đối với những bệnh nhân Cơ – Xương khớp chính là…đau đớn.

Từ tháng 11/2010 đến tháng 8/2024, Khoa Ngoại chấn thương của Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) tỉnh Long An đã thực hiện gần 985 ca thay khớp, trong đó có 747 ca thay khớp háng, 152 ca thay khớp gối do thoái hóa, hư hỏng nặng. Riêng trong 9 tháng đầu năm 2024, thực hiện thành công hơn 109 ca thay khớp trong đó hơn 60 ca thay khớp háng và hơn 20 ca thay khớp gối, ngoài ra, Khoa Ngoại chấn thương còn thực hiện thành công các ca phẫu thuật đặt nẹp vít, thay nhân đệm. Thống kê trên cho thấy việc điều trị thoái hóa khớp khởi lên một niềm hy vọng mới cho người dân tại tỉnh Long An, giúp bệnh nhân thoái hóa khớp phục hồi chức năng vận động, nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội.

I. THOÁI HÓA KHỚP LÀ GÌ? NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN VIỆC THOÁI HÓA KHỚP HÁNG/KHỚP GỐI

Thoái hóa khớp là một bệnh lý phổ biến, đặc biệt ở người cao tuổi. Đây là tình trạng mà sụn khớp – lớp mô bảo vệ ở đầu xương – bị hao mòn theo thời gian. Khi sụn khớp bị phá vỡ, các đầu xương cọ xát trực tiếp vào nhau, gây đau đớn, sưng viêm và hạn chế vận động. Thoái hóa khớp là một bệnh lý phổ biến, đặc biệt ở người cao tuổi. Nguyên nhân thoái hóa khớp có thể chia thành hai nhóm chính:

Thoái hóa khớp nguyên phát: Do quá trình lão hóa tự nhiên làm giảm chất lượng và số lượng sụn khớp hoặc do vận động quá mức, hoạt động thể chất nặng lặp đi lặp lại có thể gây mòn sụn khớp.

Thoái hóa khớp thứ phát: Các chấn thương như gãy xương hoặc tổn thương khớp có thể thúc đẩy quá trình thoái hóa. Các bệnh lý viêm khớp như viêm khớp dạng thấp hoặc viêm cột sống dính khớp có thể dẫn đến thoái hóa khớp. Ngoài ra còn các bệnh lý khác: hoại tử chỏm xương đùi cũng có thể gây thoái hóa khớp.

II. CHỈ ĐỊNH THAY KHỚP NHÂN TẠO KHI NÀO?

Đối với khớp gối:

• Viêm khớp, thoái hóa khớp gây đau nhiều khớp gối khi vận động ảnh hưởng đến sinh hoạt và đã điều trị nội khoa thất bại.
• Bệnh lý hoại tử vô khuẩn xương khớp gây hỏng sụn khớp dẫn đến đau và mất chức năng khớp gối.
• Thoái hóa khớp gối hoặc biến dạng khớp sau chấn thương khi hệ thống duỗi gối còn tốt.

Đối với khớp háng:

• Bệnh nhân bị thoái hóa khớp háng nặng cử động khớp háng khó khăn.
• Bệnh nhân bị bệnh lý tiêu chỏm xương đùi nặng cử động khớp háng khó khăn
• Bệnh nhân bị gãy cổ xương đùi hay vỡ chỏm xương đùi do chấn thương…
• Thoái hóa khớp háng độ IV.
• Cứng khớp háng làm giới hạn khả năng di chuyển và nâng chân.
• Các biện pháp giảm đau: Dùng thuốc, tập vật lý trị liệu, dụng cụ hỗ trợ đi lại đều không hiệu quả.
• Đã thay khớp háng nhưng gặp biến chứng hoặc không đạt kết quả như mong muốn.

III. ĐÁNH GIÁ VÀ LỰA CHỌN KHỚP ĐÚNG CHUẨN THEO TỪNG BỆNH NHÂN

• Việc áp dụng phác đồ chính xác và sử dụng các mẫu cấu trúc khớp phù hợp với đặc thù của người châu Á, đặc biệt là người Việt Nam, là một bước tiến quan trọng trong y học. Điều này cho thấy sự chú trọng đến từng chi tiết và sự tận tâm của các bác sĩ tại BVĐK tỉnh Long An trong việc cung cấp dịch vụ chăm sóc chất lượng cao và phù hợp với nhu cầu cụ thể của từng bệnh nhân.
• Để làm được điều này, BVĐK tỉnh Long An sử dụng những phần mềm chuyên dụng hiện đại giúp đánh giá chuẩn xác hình dáng, kích thước, độ nghiêng… của khớp tự nhiên. Phần mềm tích hợp hình ảnh X-quang, MRI… tự động tính toán kích thước, độ nghiêng thực tế của các thành phần của khớp, từ đó dựng ra hình ảnh 3D khớp nhân tạo với kích thước, đặc trưng phù hợp nhất với người bệnh. Phần mềm này cũng hỗ trợ bác sĩ lựa chọn kỹ thuật mổ hiệu quả và an toàn nhất.

IV. KỸ THUẬT THỰC HIỆN VIỆC THAY KHỚP NHÂN TẠO

IV.1 THAY KHỚP TOÀN PHẦN:

Đối với khớp gối:

• Phẫu thuật thay khớp gối toàn phần được xem là giải pháp điều trị cuối cùng, hiệu quả cao với những bệnh nhân thoái hóa khớp gối nặng ở giai đoạn III và IV, điều chỉnh hoàn hảo các biến dạng khớp. Sau phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được cải thiện triệu chứng đau, tránh nguy cơ tàn tật vĩnh viễn.

Đối với khớp háng:

• Bệnh nhân sẽ được thay toàn bộ phần mặt khớp của xương đùi và ổ cối. Phẫu thuật này được chỉ định khi bệnh nhân bị các tổn thương khớp như thoái hóa, hoại tử vô khuẩn, và đảm bảo sức khỏe để trải qua cuộc mổ kéo dài.

IV.2 THAY KHỚP BÁN PHẦN:

Đối với khớp gối:

• Thay khớp gối bán phần là sự lựa chọn thích hợp cho khớp gối không bị hư hoàn toàn. Chỉ cần một ngăn của khớp gối bị hư là đã phải thay, có thể ngăn ngoài hay ngăn trong, giữ lại những ngăn còn tốt. Phẫu thuật này thường nhẹ hơn so với thay khớp gối toàn phần, thời gian phục hồi sau thay khớp gối cũng ngắn hơn.
• Ưu điểm của phẫu thuật thay khớp gối bán phần so với thay toàn phần là phẫu tích xương và các mô mềm ít hơn, mất máu ít hơn, ít biến chứng và phục hồi vận động sớm. Tỷ lệ xuất hiện biến chứng như lỏng khớp, nhiễm trùng, tổn thương dây thần kinh, gãy xương cạnh khớp gối… giữa 2 phương pháp thay khớp gối là ngang nhau.

Đối với khớp háng:

• Bệnh nhân chỉ thay thế phần chỏm xương đùi mà không thay thế ổ cối; đây là phẫu thuật được chỉ định các trường hợp chấn thương gãy cổ xương đùi ở người già, hoặc những trường hợp thể trạng yếu không thể đảm bảo thực hiện thay khớp háng toàn phần. Ngày nay, hầu hết khớp háng bán phần là loại khớp lưỡng cực, giúp biên độ vận động của bệnh nhân được cải thiện rất tốt.

V. CHI PHÍ THỰC HIỆN

Tùy thuộc vào kỹ thuật người bệnh áp dụng (bán phần hay toàn phần), cơ sở y tế thực hiện, mức độ bệnh lý và các yếu tố khách quan khác. Vì thế, để biết thêm thông tin về chi phí phẫu thuật, người dân nên trao đổi trực tiếp với nhân viên tư vấn của bệnh viện điều trị, để có được kết quả chính xác cho trường hợp của mình.

VI. NHỮNG LƯU Ý SAU KHI PHẪU THUẬT

Sau phẫu thuật, bệnh nhân phải nằm trên giường với một tấm đệm giữa hai chân để giữ cho khớp háng mới ở đúng vị trí. Phương pháp vật lý trị liệu thường bắt đầu vào ngay ngày đầu sau phẫu thuật và trong vài ngày có thể đi lại bằng khung tập đi, nạng hoặc gậy. Bệnh nhân sẽ tiếp tục tập vật lý trị liệu trong vài tuần đến vài tháng sau khi phẫu thuật.

1. Phòng tránh các biến chứng sau phẫu thuật thay khớp nhân tạo

Tương tự bất kỳ phẫu thuật nào khác, thay khớp nhân tạo cũng có một số rủi ro nhất định. Do đó, trong giai đoạn hậu phẫu, người bệnh cần trao đổi ngay với bác sĩ khi có các biểu hiện của biến chứng sau phẩu thuật thay khớp nhân tạo như:

• Sưng, nóng, đỏ, đau hoặc khó vận động ở chân trong những tuần đầu sau phẫu thuật. Dù đây có thể chỉ là các biểu hiện thông thường sau mổ, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo những biến chứng nhiễm trùng, trật khớp nhân tạo.

• Đau ngực hay khó thở: Tuy đây là triệu chứng rất hiếm, nhưng cục máu đông có thể di chuyển tới phổi (thuyên tắc phổi). Đây là trường hợp cần được điều trị khẩn cấp. Để giảm thiểu nguy cơ xuất hiện biến chứng rối loạn đông máu, người bệnh sẽ được bác sĩ cho dùng thuốc chống đông máu trong những tuần đầu và mang tất áp lực sau phẫu thuật. Việc vận động chân và ngồi dậy nên được thực hiện càng sớm càng tốt sau khi phẫu thuật. Đây là một trong các biện pháp tốt nhất để ngăn ngừa cục máu đông.

• Nhiễm trùng khớp nhân tạo: Đây là biến chứng hiếm nhưng rất nặng nề. Nhiễm trùng khớp nhân tạo có thể xuất hiện sau khi thay khớp nhân tạo. Biến chứng này thường liên quan đến thể trạng của người bệnh và điều kiện phẫu thuật.

2. Vật lý trị liệu, phục hồi chức năng

• Sau phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được theo dõi và tùy vào tình trạng khớp háng và xung quanh vết mổ sẽ được hướng dẫn các bài tập vật lý trị liệu phù hợp.
• Vận động và tập thể dục thường xuyên mang lại hiệu quả tích cực và đẩy nhanh quá trình hồi phục lấy lại khả năng vận động khớp háng. Chuyên gia vật lý trị liệu sẽ giới thiệu các bài tập tăng cường sức mạnh và khả năng vận động, đồng thời sẽ giúp bệnh nhân học cách sử dụng dụng cụ hỗ trợ đi bộ, chẳng hạn như khung tập đi, gậy hoặc nạng. Với các bài tập tiến triển, bệnh nhân sẽ được tăng trọng lượng đè lên chân cho đến khi bệnh nhân có thể đi lại mà không cần trợ giúp.

Bệnh nhân Trần Thị M, trải qua 2 lần phẫu thuật khớp gối toàn phần thành công tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Long An. Thực hiện: ĐL

3. Cách chăm sóc và phục hồi sau thay khớp

• Trước khi xuất viện,bệnh nhân và người nhà sẽ được hướng dẫn chu đáo cách chăm sóc để việc hồi phục tốt nhất.
• Người nhà được hướng dẫn về những lưu ý như sắp đặt các vật dụng hàng ngày ngang hông để bệnh nhân không phải cúi xuống hoặc với tay lên.
• Đặt những thứ bệnh nhân cần, chẳng hạn như điện thoại, khăn giấy, thuốc… ở gần khu vực nghỉ ngơi trong quá trình hồi phục.
• Từ 1–2 tuần sau khi phẫu thuật, bệnh nhân sẽ có một cuộc hẹn tái khám với bác sĩ phẫu thuật của mình để đảm bảo rằng phần khớp đang lành lại bình thường. Nếu quá trình phục hồi tiến triển tốt thì có thể sinh hoạt và làm việc bình thường.

Cần liên hệ ngay với bác sĩ nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào sau đây:

• Phần hông bên mổ sưng đau và trở nên khó chịu hơn.
• Đau hoặc sưng ở bắp chân hoặc chân mà không liên quan đến vết mổ.
• Bắp chân bị mềm hoặc mẩn đỏ, Sốt từ 38 độ C trở lên, Ớn lạnh.
• Sưng hoặc tấy đỏ tại vết mổ Dịch chảy ra từ vết mổ.
• Không lái xe cho đến khi bác sĩ cho phép và một số hoạt động có thể cần hạn chế. Điều quan trọng là bệnh nhân cần lưu ý các hoạt động để không bị ngã sau khi phẫu thuật. Việc ngã có thể làm hỏng khớp mới thay.

4. Chế độ dinh dưỡng

• Để đẩy nhanh quá trình hồi phục ngoài áp dụng các bài tập vật lý trị liệu người bệnh cần chú ý đến chế độ dinh dưỡng để tăng cường sức khỏe.
• Bổ sung các nhóm thức ăn giàu canxi, hoặc các thực phẩm có chứa nhiều chất dinh dưỡng, vitamin. Bổ sung thêm rau xanh và thực phẩm giàu protein để sức khỏe người bệnh nhanh chóng hồi phục hơn.
• Kiêng tuyệt đối các loại rượu bia, thuốc lá và chất kích thích.
• Hạn chế những thực phẩm cay nóng.
• Hạn chế sử dụng những thức ăn có mùi tanh, đặc biệt thịt gà, hải sản, rau muống, thịt bò. Những loại thực phẩm này làm quá trình hồi phục chậm hơn.

HƯỚNG ĐẾN LÀ ĐỊA CHỈ TIN CẬY VÀ CHUYÊN NGHIỆP TRONG ĐIỀU TRỊ CHẤN THƯƠNG VÀ THAY KHỚP CỦA TỈNH LONG AN

Tính đến 2024, cơ số giường kế hoạch là 110, khoa Ngoại Chấn thương hoạt động với hai lĩnh vực và là khoa vệ tinh của Bệnh viện Chấn Thương Chỉnh Hình TPHCM gồm:

• Chấn thương chình hình
• Ngoại Thần Kinh

Chức năng và nhiệm vụ của khoa Ngoại Chấn thương:

• Khám, điều trị chuyên môn về chấn thương chỉnh hình, và tất cả các loại gãy xương, kỹ thuật cao: thay khớp háng và khớp gối nhân tạo
• Khám và điều trị chấn thương cột sống, chấn thương sọ não,phẫu thuật lấy máu tụ, vá sọ nhân tạo
• Khám và điều trị bệnh lý cột sống: thoát vị đĩa đệm, trượt cột sống, đặt nẹp vis cột sống thay nhân đệm

Cơ cấu nhân sự Khoa Ngoại chấn thương:

• Đội ngũ bác sĩ: Bác sĩ CK II : 01, Bác sĩ CK I: 9, Bác sĩ đa khoa : 03
• Đội ngũ điều dưỡng: Cử nhân điều dưỡng: 09, Kỹ thuật viên bột : 05. Kỹ thuật viên tiểu phẫu: 05, Điều dưỡng: 23
• Sự có mặt của các dịch vụ y tế chất lượng cao tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Long An giúp người dân không phải di chuyển xa để nhận được chăm sóc y tế tốt, điều này không chỉ tiết kiệm thời gian và chi phí mà còn giảm bớt áp lực cho bệnh nhân và gia đình. Những kết quả tích cực này không chỉ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống của bệnh nhân mà còn phản ánh sự phát triển và tiến bộ của hệ thống y tế tại khu vực, mang lại sự tin tưởng và yên tâm cho cộng đồng.

​BS CKII Nguyễn Phước Nhân – Bệnh viện Đa khoa tỉnh Long An